In onze Rozekruisers Utopie wordt gewag gemaakt van een universele wereldreligie. Over dit onderwerp heb ik in Rome op het wereldconvent van 2019 een lezing gegeven en daarbij verwees ik naar het boek De wolk boven het heiligdom van Karl von Eckartshausen. Hierin beschrijft hij een gemeenschap van verlichte ingewijden, die hij de Innerlijke Kerk noemt. In een ideale wereld zouden die ingewijden leiding en sturing horen te geven aan de uiterlijke kerk. Mijn betoog kwam er op neer dat de gemeenschap van ingewijden waar hij het over had, overeenkomt met wat wij in onze traditie de Grote Witte Broederschap noemen.
De Grote Witte Broederschap bestaat uit mannen en vrouwen met allerlei verschillende achtergronden en van alle mogelijke religies. Het zijn ingewijden in allerlei tradities, waaronder de Rozekruisers Orde, diverse Soefie scholen en het sjamanisme, die in hun spirituele ontwikkeling een zeer hoog niveau hebben bereikt en met elkaar in contact staan. Helaas worden de meeste uiterlijke godsdiensten op dit moment niet geleid door deze ingewijden. Sommige geestelijke leiders zijn buitengewoon hoogstaande mensen, maar lang niet allemaal.
Religie is op zich niet goed en niet slecht. En mensen hebben in feite ook geen geloof nodig. Gelovige mensen beweren vaak dat je zonder geloof niet weet wat goed en kwaad is. Maar dat is helemaal niet waar. Het is heel goed mogelijk om een goed mens te zijn en een deugdzaam leven te leiden zonder tot een bepaalde religie te behoren. In sommige gevallen leidt geloof zelfs tot hele akelige uitwassen. Dit hebben wij vorige week weer gezien met de gruwelijke moord op een leraar in Parijs. Juist vanwege bepaalde ge- en verboden komen mensen er toe om in de naam van hun godsdienst gruweldaden te verrichten. Zij zien de voorschriften van hun geloof juist als een vrijbrief om hun duisterste aandriften de vrije teugel te geven. Dit is niet typisch voor de islam. Alle religies kennen periodes van dit soort uitbarstingen van geweld tegen andersdenkenden. Christenen hebben eeuwenlang op heksen en ketters gejaagd. Zelfs tot laat in de 20e eeuw vochten protestanten en katholieken nog op leven en dood in Noord Ierland.
De hoge ingewijden doen hier niet aan mee. Zij nemen het juist op voor de verdrukten. De invloed van de innerlijke kerk wordt zichtbaar als de meerderheid van de ‘normale mensen’ tolerant en vredelievend is. Het is dan verleidelijk om in periodes van onverdraagzaamheid en gewelddadige geloofsuitingen ook een sturing te veronderstellen. Een demonische tegenkracht die de mensen in zijn greep heeft. Zo zijn er door de eeuwen heen allerlei complottheorieën ontstaan om de ellende in de wereld te verklaren. In de Europese middeleeuwen werd alle kwaad toegeschreven aan de duivel en duivelaanhangers. In de 19e en 20e eeuw geloofde mensen dat vrijmetselaars en joden een geheime wereldregering vormden, met kwaadaardige bedoelingen. Momenteel worden er via het internet de meest wonderlijke samenzweringstheorieën verspreid. En mensen geloven dit. Maar het is juist de angst voor die samenzwering, die mensen onverdraagzaam en gewelddadig maakt. De geheime groep zelf bestaat niet. Heksen kwamen niet op kruispunten bij elkaar om de duivel te kussen. Er was geen geheime wereldregering van joden en vrijmetselaren. Er is geen complot van een pedofiele elite om mensen met een chip te implanteren. Wat wèl echt is, is de angst en het beeld van de vreemde als vijand. Bange mensen willen zich verdedigen. Als die angst vanuit een geloof wordt aangewakkerd, dan worden mensen gewelddadig. Hierbij reken ik de internet ‘bubbels’ met samenzweringstheorieën ook tot geloof.
Angst ontstaat door de dagelijkse realiteit. Mensen die het slecht hebben, zoeken een verklaring voor hun ellende. In de middeleeuwen was het geruststellender om in de duivel en heksen te geloven, dan de misoogsten en de builenpest als toevallige gebeurtenissen te zien. Die heksen kun je straffen voor je ellende door ze op de brandstapel te zetten. In 19e en 20e eeuw was het voor de elite en gegoede burgerij geruststellender om de talloze oorlogen en het verschil tussen puissante rijkdom en uitzichtloze armoe toe te schrijven aan een samenzwering, dan toe te geven dat het economische systeem inherent oneerlijk is. Die joden en vrijmetselaren kun je straffen voor je ellende door ze in concentratiekampen om te brengen. En ook nu is het makkelijker om in de naam van je geloof te moorden, dan te accepteren dat er mensen bestaan voor wie het kunnen maken van een grap belangrijker is dan respect voor jouw profeet. En het is makkelijker om politici op het Binnenhof te bespugen en met de dood te bedreigen, dan toe te geven dat er een pandemie heerst.
Angst is de tegenpool van liefde. Waar angst heerst, wordt de stem van liefde niet gehoord. De ingewijden van de innerlijke kerk roepen altijd op tot naastenliefde en begrip. Maar zij worden overschreeuwd door discriminatie, armoede en ziektes. En als er vanuit een geloof een vijand wordt aangewezen, keert men zich tegen die vijand.
